Luc MOORTGAT, Notaris te Geel

Bij de aankoop van een woning is het gebruikelijk om een waarborg of voorschot te betalen. Waarom is dit aan te raden?

Geen wettelijke verplichting, wel gebruikelijk

De wet legt bepaalde regels vast over het betalen van een voorschot wanneer het gaat over de verkoop van een te bouwen of in aanbouw zijnde woning. Maar in alle andere gevallen waarbij je vastgoed aankooptbestaat er geen wettelijke regeling: partijen zijn vrij het bedrag van het voorschot te bepalen. In België betalen kopers doorgaans een voorschot tussen de 5 en 10 procent op de overeengekomen prijs. Het betalen van een voorschot geeft immers blijk van de ernst van beide partijen bij het afsluiten van hun overeenkomst.

Belang voor de koper

Het betalen van het voorschot betekent voor de koper een zekerheid. Bij een aankoopdossier moet het notariskantoor tal van opzoekingen verrichten om zeker te zijn dat de aankoop veilig en rechtsgeldig gebeurt. Zolang dit niet zeker is, wordt het voorschot van de koper niet doorgestort naar de verkoper. Het geld staat als het ware “geparkeerd” op een beschermde derdenrekening waar de partijen niet aan kunnen. Deze rekening wordt beheerd door het notariskantoor, maar de gelden komen hem geenszins toe. Aangezien het voorschot nog niet aan de verkoper wordt doorgestort, kunnen zijn eventuele schuldeisers geen beslag leggen op deze gelden. Indien een aankoopprocedure om één of andere reden toch niet door kan gaan, en dit los van de wil van de koper, is hij zeker dat hij zijn voorschot terugkrijgt.

Belang voor de verkoper

Omgekeerd geldt deze regel ook voor de verkoper. Want wat als de koper uiteindelijk het saldo van de koopprijs niet betaalt binnen de overeengekomen termijn? Dan zal  de verkoper hem mogelijk voor de rechtbank moeten dagen. Door het betalen van een voorschot beschikt de verkoper toch over een bedrag. Dat bedrag is dan een soort schadevergoeding voor het geval dat de rechter de ontbinding van de verkoopovereenkomst ten nadele van de koper uitspreken. De derdenrekening van de notaris beschermt dus beide partijen.

Nooit rechtstreeks aan verkoper betalen

Het is een absolute afrader om het voorschot rechtstreeks te betalen aan de verkoper. Heeft de verkoper  schulden, dan riskeer je het bedrag kwijt te zijn als de verkoop om één of andere reden niet zou doorgaan. Het is veel veiliger om het voorschot te storten  op de beschermde derdenrekening van de notaris. Gebeurt de verkoop met een makelaar, dan kan je het voorschot betalen op de derdenrekening van de makelaar. Deze derdenrekeningen behoren niet tot het vermogen van de notaris of makelaar, en zijn dus beschermd tegen hun schuldeisers.

Voorschot of waarborg?

Af en toe spreken notarissen en vastgoedmakelaars van een ‘waarborg’ in plaats van een voorschot. Hoewel deze begrippen  gelijkaardig lijken, is er een juridisch verschil.

Een ‘waarborg’ is juridisch gezien geen ‘betaling’. In tegenstelling tot een ‘voorschot, maakt de waarborg geen deel uit van de prijs. . De waarborg blijft eigendom van de koper tot aan het verlijden van de notariële akte. Zo vermijdt de koper dat hij de waarborg verliest, bijvoorbeeld als de verkoper ondertussen failliet zou gaan Loopt alles vlot en wordt de akte verleden, dan wordt de waarborg een daadwerkelijk voorschot. Een voorschot daarentegen wordt op het ogenblik van de betaling direct eigendom van de verkoper. Daarom spreek je in een verkoopovereenkomst  best van een ‘waarborg’.

Dit verschil wordt natuurlijk pas relevant wanneer er iets mis zou gaan en de verkoop toch niet kan doorgaan.  Maar een gewaarschuwde koper telt voor twee…

Bron: Fednot

Gezond van geest

Een ongeval, een ziekte, ouderdom… een fysieke of mentale beperking kan iedereen treffen. Door de coronacrisis beseffen we dat meer dan ooit. Iemand die zich in zo’n toestand bevindt, is volgens de wet ‘wilsonbekwaam’. Een niet al te fraai woord om te zeggen dat je niet meer in staat bent om je belangen te behartigen. Uit een ‘niet kunnen’ volgt volgens de wet een ‘niet mogen’: Iemand die wilsonbekwaam is, kan in principe geen overeenkomsten sluiten of geen beslissingen nemen die juridische gevolgen hebben.  

En dat kan zeer vervelend zijn. Want zo wordt je vermogen als het ware geblokkeerd. Je kan je woning niet verkopen, niet zelfstandig kiezen naar welk rusthuis je wil, geen schenkingen doen aan je kinderen… Kortom, je kan zelf geen grote beslissingen meer nemen die een impact hebben op je vermogen.

Anticipeer met een zorgvolmacht

De beslissingen rond je vermogen kan je gelukkig wel op voorhand nemen, wanneer je nog gezond van geest bent. Met een zorgvolmacht geef je zelf aan - zonder tussenkomst van een rechter - wie welke handelingen in jouw naam zal stellen voor het geval je dat zelf niet meer kan. De zorgvolmacht is een bindende overeenkomst waarbij een grote verantwoordelijkheid rust op de mensen die je aanduidt om je belangen waar te nemen. Vandaar dat je hiervoor best bij een notaris aanklopt.

Geen zorgvolmacht? Dan het bewind

Een zorgvolmacht heeft  beperkingen en lost niet altijd alles op. Het geldt namelijk maar voor wat je erin regelt. Jammer genoeg heeft niemand heeft een glazen bol waarmee je in de toekomst kan kijken…  Misschien kom je terecht in een situatie die je toch niet had voorzien en waarvoor je niets in de zorgvolmacht had geregeld.  Bovendien stelt niet iedereen een zorgvolmacht op. Voor de punten die je niet in een zorgvolmacht had geregeld, val je mogelijk toch onder het bewind.

We spreken dan van het zogenaamde “gerechtelijk bewind”, waarbij de vrederechter één of meer bewindvoerders aanstelt. Dat kan zowel voor je financiële aangelegenheden zijn, als je beslissingen rond je persoon.  Belangrijk is dat de bewindvoerder aangesteld wordt als een bescherming op maat. De bescherming die door de vrederechter wordt georganiseerd mag niet verder reiken dan nodig is om je te beschermen.

Maar de tussenkomst van de rechter betekent voor je naasten mogelijk een bittere pil om te slikken. Hoewel de bewindvoerder meestal gekozen wordt in de familiale kring, is dat niet altijd het geval. Dat je geen zeg zou hebben over wie je bewindvoerder wordt, is vaak niet evident. Maar ook hier kan je verschillende acties ondernemen om op voorhand de spelregels te bepalen.

Anticipeer met een verklaring van voorkeur en een vertrouwenspersoon

Wie je bewindvoerder wordt, is een belangrijke beslissing. En misschien zelfs één die je zelf wil maken. Je kan bij de notaris of bij de rechtbank een ‘verklaring van voorkeur’ opstellen waarin je aangeeft wie je als bewindvoerder(s) kiest. De vrederechter zal je keuze eerbiedigen, maar kan afwijken om je belangen te vrijwaren. Ander voordeel: in zo’n verklaring kan je ook een aantal beginselen en richtlijnen opnemen die je bewindvoerders moeten eerbiedigen bij het uitoefenen van hun taak.

Soms kan het nuttig zijn om een tussenpersoon te voorzien tussen jou en je bewindvoerder.  Dat is de taak van de vertrouwenspersoon. Die kan je aanstellen om te bemiddelen tussen jou en je bewindvoerder. De vertrouwenspersoon houdt toezicht, overlegt met de bewindvoerder en vraagt informatie op. Hij kan ook een ‘alarmbelfunctie’ hebben, bijvoorbeeld wanneer er problemen zouden rijzen met de uitvoering van de taken van de bewindvoerder.

Meer informatie over hoe je vandaag kan anticiperen op de dag dat je ongezond van geest wordt? Ontdek onze handige brochure ‘De zorgvolmacht” op www.notaris.be

Bron: Fednot